trương định là ai

By Admin 27/08/2023 0

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Bình Tây Đại Nguyên Soái
Trương Định

Bạn đang xem: trương định là ai

Chân Dung Trương Định

Sinh1820
Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi, Việt Nam
Mất19 mon 8, 1864 (43–44 tuổi)
Gò Công (tỉnh Gia Định), Việt Nam
Tên khácTrương Trường Định
Phối ngẫu(Lê Thị Thưởng) Trần Thị Sinh
Con cáiTrương Quyền
Cha mẹ
  • Trương Cầm (cha)

Trương Định (Chữ Hán: 張定; 1820 – 1864) hoặc Trương Công Định hoặc Trương Trường Định, là võ quan lại triều Nguyễn, và là thủ lĩnh chống Pháp quy trình 1859 – 1864, vô lịch sử dân tộc nước ta.

Tóm lược tè sử[sửa | sửa mã nguồn]

Trương Định sinh bên trên xã Tư Cung, phủ Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi (nay là xã Tịnh Khê, thành phố Hồ Chí Minh Tỉnh Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi). Cha ông là Lãnh binh Trương Cầm, từng là Hữu thủy Vệ uý ở Gia Định bên dưới thời vua Thiệu Trị.

Năm 1844, Trương Định theo đòi thân phụ vô Nam. Sau khi thân phụ rơi rụng, ông đồn trú tức thì điểm thân phụ đóng góp quân. Sau bại, ông kết duyên với bà Lê Thị Thưởng, vốn liếng là đàn bà của một hào phú ở thị trấn Tân Hòa, tỉnh Gia Định (Gò Công Đông,Tiền Giang ngày nay).

Năm 1850, hưởng trọn ứng quyết sách khẩn hoang phí của tướng mạo Nguyễn Tri Phương, Trương Định xuất chi phí rời khỏi chiêu tập dân nghèo khó lập tháp canh điền ở Gia Thuận (Gò Công), vì vậy, ông được căn nhà Nguyễn xẻ thực hiện Quản cơ,[1] hàm chánh lục phẩm.

Trở trở nên thủ lĩnh chống Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ và đền rồng thờ Trương Định ở thị xã Gò Công

Năm 1861, Pháp tiến công Gia Định phen loại nhất , Trương Định lấy quân phối phù hợp với binh của tướng mạo Nguyễn Tri Phương chống lưu giữ chiến tuyến Chí Hòa. Khi Đại tháp canh Chí Hòa thất thủ, ông lùi về Gò Công, nằm trong Lưu Tiến Thiện, Lê Quang Quyền chiêu binh ứng nghĩa, trấn lưu giữ vùng Gia Định-Định Tường.

Ở trên đây, Trương Định tổ chức triển khai lại lực lượng, tổ chức thực hiện tác chiến trong số vùng Gò Công, Tân An, Mỹ Tho, Chợ Lớn, TP.Sài Gòn, Đồng Tháp Mười và kéo dãn dài đến tới tận biên thuỳ Campuchia.

Kể về ông ở quy trình này, sử căn nhà Nguyễn chép:

Trương Định thông thuộc võ nghệ, quả cảm, chước lược. Tự Đức năm loại 14 (1861), trở nên Gia Định hữu sự, [a] Định hưởng trọn ứng việc nghĩa, chiêu tập thú dõng được rộng lớn 6.000 người, lại kiêm quản ngại những đầu mục thân thuộc hào mộ việc nghĩa, dồn lập 18 cơ quân, luôn luôn chống tiến công người Pháp, chiếm được súng ống vũ khí và đúc chế tăng nhằm người sử dụng, được bạt xẻ thực hiện Quản cơ lĩnh Phó Lãnh binh Gia Định.[2]

Ngày 5 mon 6 năm 1862, triều đình Huế thỏa thuận hòa ước với Pháp. Cũng theo đòi sử căn nhà Nguyễn thì:

Tháng 7 năm 1862...kể từ khi đang được quyết định hòa ước rồi, Ngài [Tự Đức] truyền dụ Nam Kỳ ngủ binh và đòi hỏi Trương Định rời khỏi Phú Yên. Khi ấy trong số tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa những người dân ứng nghĩa rủ nhau liên minh, tôn Trương Định thực hiện Đại đầu mục, nài đã tạo ra tiến công, Đình thần nghị rằng: "bây giờ việc Bắc Kỳ đương khẩn, tuy nhiên Nam Kỳ chưa xuất hiện thời cơ gì, nài giao phó Phan Thanh Giản hiểu dụ". Nhưng Trương Định đang được lâu tuy nhiên ko chịu đựng về cung chức, bị miễn nhiệm hàm.[3]

Trên thực tiễn, ông đang được kể từ chối thư dụ mặt hàng của tướng mạo Pháp là Bonard, bỏ mặc chiếu vua rời khỏi mệnh lệnh bến bãi binh vì thế Phan Thanh Giản truyền vô và rút quân về Gò Công, xưng là Trung thiên tướng mạo quân,[4] và được quần chúng tôn là Bình Tây Đại Nguyên soái, lấy điểm này thực hiện phiên bản doanh, kiến tạo những địa thế căn cứ địa kháng chiến.

Ngày 16 mon 12 năm 1862, Trương Định đang được rời khỏi mệnh lệnh tiến công những địa điểm của quân Pháp ở cả tía tỉnh miền Đông Nam Sở, đẩy Pháp vô tình thế lúng túng, thụ động. Tháng hai năm 1863, nhờ đem viện binh hỗ trợ, Pháp phản công bên trên Biên Hòa, Chợ Lớn, vây hãm Gò Công. Ngày 26 mon hai năm 1863, Pháp xâm chiếm trở nên trì, ông bay ngoài vòng vây và kéo quân về Biên Hòa.

Tháng 9 năm 1863, tướng mạo Lagrandière lịch sự thay cho Bonard, phanh cuộc càn quét tước loại nhị, bắt được bà xã con cái và một trong những tùy tùng của Trương Định.

Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 19 mon 8 năm 1864, Huỳnh Công Tấn phản bội dẫn đàng mang đến quân Pháp bất thần vây hãm tập kích. Bản doanh Đám lá tối trời [b] thất thủ, Trương Định bị trọng thương (gãy xương sống).[5]

Về tử vong của ông, những mối cung cấp ko thống nhất về sự ông đem tử tiết hay là không. Hầu không còn những mối cung cấp nhận định rằng ông đang được tử tiết nhằm ngoài rớt vào tay giặc.[6][7][8][9] Mặt không giống, theo đòi Việt sử Tân Biên của Phạm Văn Sơn, "ông và 28 người tùy nằm trong bị phun chết".[10] Khi ấy, ông 44 tuổi hạc.

Hay tin tưởng Trương Định tử tiết, vua Tự Đức sai truy tặng ông phẩm hàm, và năm 1871 lại mang đến lập đền rồng thờ ông bên trên Tư Cung (Quảng Nghĩa). Con ông là Trương Quyền đang được rút lên vùng Châu Đốc kế tiếp chống Pháp tăng 6 năm nữa.

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã trải 12 bài xích thơ và một bài xích văn tế điếu ông. Trích trình làng một bài:

Xem thêm: quang trung nguyễn huệ là ai

Bàn thờ Trương Định ở bên phía trong đền
Trong Nam, thương hiệu bọn họ phất như cồn
Mấy trận Gò Công nức giờ đồng hồ đồn
Đấu đạn hỡi rêm tàu bạch quỷ
Hơi gươm tăng rạng vẻ Hoàng Môn
Ngọn cờ ứng nghĩa trời ko bẻ
Quả ấn Bình Tây khu đất vội vàng chôn
Nỡ khiến cho hero rơi giọt luỵ
Lâm dâm tía chữ điếu vong linh.

Từ bại đến giờ, nhiều thương hiệu đàng bên trên những thành phố Hồ Chí Minh và thương hiệu ngôi trường học tập ở nước ta được có tên ông.

Tuyên tía nổi tiếng[sửa | sửa mã nguồn]

Tuyên tía của Trương Định vô thư vấn đáp thư dụ mặt hàng của tướng mạo Pháp Bonard vô thời điểm cuối năm 1862:

“ Triều đình Huế ko nhìn nhận tất cả chúng ta, tuy nhiên tất cả chúng ta cứ đảm bảo an toàn Tổ quốc tất cả chúng ta. ”

Ông vấn đáp Phan Thanh Giản về sự bến bãi binh chống Pháp: “Triều đình nghị hòa thì cứ nghị hòa còn việc của Định thì Định cứ thực hiện. Định thà đắc tội với Triều đình chứ không cần nỡ ngồi nhìn giang san này đắm chìm...”

Tuyên tía của Trương Định gửi những quan lại ở Vĩnh Long, nhằm tỏ ý ly khai với Nam triều (vì sau hòa ước Nhâm Tuất, vua Tự Đức rời khỏi mệnh lệnh ông cần bến bãi binh) vô mon hai năm 1863:

“ Muốn quay về hắn như xưa, dân bọn chúng tía tỉnh đòi hỏi công ty chúng tôi hàng đầu khởi nghĩa, công ty chúng tôi ko thể làm những gì được không giống. Chúng tôi sẵn sàng hành động vô phía Đông gần giống phía Tây, công ty chúng tôi chống đối và hành động. Chúng tôi tiếp tục tiến công té bọn giặc cướp... ”
“ Chúng tớ thề thốt tiếp tục tiến công mãi và tiến công không ngừng nghỉ, khi tớ thiếu hụt toàn bộ tiếp tục bẻ nhánh cây thực hiện cờ, lấy can gộc thực hiện võ khí mang đến lính tráng ta... ”

Hịch của Trương Định (tháng 8 năm 1864):

“ Lòng dân đang được mong muốn tớ lên thực hiện nguyên vẹn nhung tía tỉnh, tớ nhìn vô lòng dân kính yêu ko nhạt lạt của người xem so với tớ. Thế là xong xuôi bất miễn thứ giặc cướp. ”

Mấy đoạn trích bên trên, được ghi sang chảnh bên trên đền rồng thờ Trương Định, ở tức thì trung tâm thị xã Gò Công.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tượng đài Trương Định ở trung tâm thị xã Gò Công
  • Trung úy Léopold Pallu (1828 – 1891), sĩ quan lại tùy viên Tổng hành dinh thự của Phó đề đốc Charner, và là kẻ lãnh đạo group thủy quân lục chiến tiến công vô Đại tháp canh Chí Hòa, trở nên Định Tường (Mỹ Tho), viết:
Lúc bấy giờ (tháng 6 năm 1861) mang trong mình một người An Nam vô cùng đã định rõ và hào hùng thương hiệu là Trương Định[c] cho biết thêm tiếp tục dấy loàn khởi nghĩa vô toàn xứ...Là 1 trong các số những người dân nhiều nghị lực nhất, anh tớ gạt gẫm là đang được bị tiêu diệt vô trận Gò Công, tuy nhiên sau này lại xuất hiện nay và hành động vô không còn mùa mưa...Mãi về trong tương lai, khi tớ đã sở hữu Biên Hòa, thương hiệu Trương Định vẫy vùng tàn phá huỷ không còn nhị vùng tứ giác của tớ...[11]
  • Trong sách Sài Gòn xưa – đè tượng 300 năm ở trong nhà văn Sơn Nam đem đoạn:
Yêu nước đượm đà, khẳng khái trước nghĩa rộng lớn, đứng số 1 vô trào lưu kháng Pháp ở Nam Kỳ vẫn chính là Trương Định. Mang ơn vua, lưu giữ khu đất mang đến vua (Gò Công là điểm vạc tích của Phạm Đăng Hưng và đàn bà là bà Từ Dũ), tuy nhiên chống mệnh lệnh khi hạn chế khu đất mang đến Pháp. Trương Định và dân tháp canh điền tận dụng địa hình rừng ngập đậm Gò Công nhằm khởi nghĩa, phủ đập, xây lũy. Giặc cần vất vả, tổ chức triển khai nội ứng mới mẻ giết mổ được ông, qua không ít cuộc tiến quân cấp cho tướng mạo, sắp xếp súng rộng lớn bên trên thuyền nhỏ, nhằm dịch chuyển điểm nước cạn hết. Địch cần lấy xác ông bầy trước chợ nhằm thực hiện triệu chứng cớ...và chôn ông thân thuộc chợ, nếu như chôn điểm hẻo lánh, e nghĩa binh lập đàn tế cờ, phục thù địch mang đến công ty tướng mạo. Cụ Đồ Chiểu đang được lấy toàn bộ tận tâm ghi chép bài xích văn tế ông và 10 bài xích liên trả.[12]

Gia quyến[sửa | sửa mã nguồn]

Người bà xã chính[sửa | sửa mã nguồn]

Lê Thị Thưởng (? – ?) là đàn bà một hào phú ở thị trấn Tân Hòa (Gò Công). Bà và Trương Định kết duyên năm nào là ko rõ rệt, tuy nhiên theo đòi sử sách thì ...vô năm 1854, nhờ việc trợ canh ty của mái ấm gia đình mặt mày bà xã, Trương Định xuất gia sản, chiêu tập dân nghèo khó lập tháp canh điền Gia Thuận (Gò Công).[13]

Sau khi ông xã và con cái rơi rụng vì như thế việc nước, chép chuyện của bà như sau:

(Trương Định) sau vì như thế thất lợi tuy nhiên rơi rụng, con cái ông là (Trương) Tuệ cũng bị tiêu diệt vì như thế việc quân, bà xã (Trương) Định là Lê Thị Thưởng vì như thế ko điểm nương tựa nên về quê quán (Quảng Ngãi, quê chồng) thực hiện ăn. Năm (Tự Đức) loại 27 (1874), quan lại tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi tâu rằng, (Trương) Định là người dân có nghĩa khí rất đáng để ca ngợi mà lúc này bà xã của (Trương) Định lại là kẻ nghèo khó đau đớn, rất đáng để thương. Vậy, nài tiếp tế xuyên suốt đời mang đến (vợ Trương Định) hàng tháng trăng tròn quan lại và 2 phương gạo...
Năm (Tự Đức) loại 34 (tức năm 1881), lại cấp cho tăng cho những người bà xã (của Trương Định) hàng tháng 10 quan lại, đôi khi, sai xã ấy cần thỉnh phảng phất cho tới thăm hỏi. Khi bà rơi rụng, (vua ban) mang đến 100 quan lại chi phí (để mai táng).[14]

Người bà xã thứ[sửa | sửa mã nguồn]

Trần Thị Sanh (1820 – 1882) là em bọn họ (con cô) thái hậu Từ Dụ, u vua Tự Đức. Bà Trần Thị Sanh là con cái loại sáu của ông Trần Văn Đồ và bà Phạm Thị Phụng. Bà Phụng là em gái ông Phạm Đăng Hưng, thân phụ của bà Phạm Thị Hằng, tức thái hậu Từ Dụ. Trước khi về thực hiện bà xã loại Trương Định, bà từng mang trong mình một đời ông xã là ông Dương Tấn Bổn và một cô đàn bà thương hiệu Dương Thị Hương. Bà Hương trong tương lai gả mang đến ông Huỳnh Đình Ngươn, thân phụ của chí sĩ Huỳnh Đình Điển. Ông Bổn rơi rụng sớm[15], nghĩa tình bà xã ông xã đứt đoạn, bà Sanh cố chí hồi hộp chuyện thực hiện ăn và phát triển thành một trong mỗi người phú quý ở xứ Gò Công.

Giàu đem, bà Sanh người sử dụng chi phí mua sắm lúa gạo, nhờ Trương Định lấy cứu giúp tế dân, và còn đem chi phí mang đến ông Định quy tụ dân chuồn khai khẩn khu đất đai. Sau khi ông xã bị tiêu diệt được hai năm, bà về thực hiện hầu thiếp mang đến Trương Định[15], nên dân gian lận mới mẻ gọi là bà Hầu.

Gò Công đem tư tổng nhiều,
Mà riêng biệt mang trong mình một bà Hầu nhiều to tướng.[16]

Khi Trương Định phất cờ tiến công Pháp, bà Sanh (khi này đang trở thành bà xã loại Trương Định) hồi hộp việc rèn vũ trang, tích trữ hoa màu mang đến nghĩa binh. Khi ông xã rơi rụng, bà lấy xác ông về chôn bên trên Gò Công.

Năm 1864, sau thời điểm Trương Định tử tiết, bà Sanh vô miếu quy hắn, giao phó quyền nhìn nom gia tài mang đến con cái riêng biệt Dương Thị Hương và con cái rể là Tri thị trấn Trường Bình.

Vị trí lăng mộ[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ Trương Định ban sơ (1864) được tạo vị hồ nước dù dước và bên trên bia đá đem tương khắc bao nhiêu chữ: Đại Nam - An Hà lãnh binh kiêm Bình Tây Đại tướng mạo quân Trương công húy Định chi mộ. Nhà thế quyền Pháp bắt đục quăng quật mặt hàng chữ Bình Tây Đại tướng mạo quân và trị bà Sanh 10.000 quan lại chi phí vì như thế tội lập bia trái ngược luật lệ.

Năm 1874, bà Sanh thực hiện đơn nài tu sửa mộ mang đến ông xã. Lần này mộ Trương Định được xây bằng đá tạc hoa cương, đem 3 bức hoành phi và 6 trụ đá ghi lại thân thuộc thế và sự nghiệp của ông. Một đợt tiếp nhữa, những hoành phi và trụ đá bị Pháp rời khỏi mệnh lệnh đục quăng quật...[17]

Nhà nghiên cứu và phân tích Huỳnh Minh mang đến biết: "Trải nhiều năm Pháp nằm trong, mộ Trương Định phát triển thành hoang phí truất phế. Sau đem bà Huỳnh Thị Điệu, thường hay gọi là bà Phủ Hải[d] mang đến thay thế sửa chữa lại. Năm 1956, được sửa lịch sự phen nữa"...[18]

Xem thêm: ai là hung thủ tập 3

Từ năm 1972 cho tới năm 1973 xây tăng đền rồng thờ. Lăng mộ và đền rồng thờ Trương Định và được Sở Văn hóa - tin tức nước ta thừa nhận là Di tích lịch sử-văn hóa quốc gia ngày 6 mon 12 năm 1989.

Lễ hội tưởng vọng ông ra mắt bên trên trên đây những ngày 19 và trăng tròn mon 8 dương lịch thường niên.

Trương Định cũng rất được hậu thế tôn vinh bên trên di tích lịch sử nhà thời thánh bọn họ Trương nước ta nằm trong thị xã Thiên Tôn, thị trấn Hoa Lư, Tỉnh Ninh Bình. Đền Trương là điểm thờ những người dân bọn họ Trương đang được khuất bên trên bàn thờ cúng xã hội,[19] vô hậu cung đem tượng thờ Ngọc Hoàng Thượng đế (Trương Hữu Nhân) và 14 danh nhân bọn họ Trương tiêu biểu vượt trội tức thời phong loài kiến ở 3 miền nước ta gồm: Ban văn thờ Thái phó Trương Hán Siêu, Trạng nguyên vẹn Trương Hanh, Trạng nguyên vẹn Trương Xán, Thượng thư Trương Công Giai, Thái sư Trương Đăng Quế, Đông những học tập sĩ Trương Quốc Dụng, Thượng thư Trương Công Hy. Ban võ thờ Tướng Trương Hống, Tướng Trương Hát, Tướng Trương Nữu, Tăng lục võ sư Trương Ma Ni, Tướng Trương Chiến, Đại tướng mạo quân Trương Minh Giảng và Anh hùng Trương Công Định.

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Ở trên đây chỉ trận Đại tháp canh Chí Hòa xẩy ra vô mon hai năm 1861.
  2. ^ Vị trí kể từ Gò Công chuồn về phía ao Trường Đua, theo đòi đàng ấp Long Hưng cho tới té tía ấp Giá Trên nằm trong xã Kiểng Phước; kể từ trên đây đem bảng chỉ dẫn chuồn tăng 8,5 km nữa nhằm cho tới đền rồng thờ Trương Định (Gia Thuận). điểm này, khi xưa là điểm "Đám lá tối trời".
  3. ^ Trương Định (ghi chú của Hoang Phong, người dịch sách).
  4. ^ Bà Điệu là đàn bà út ít của bà Dương Thị Hương, đàn bà riêng biệt của bà Trần Thị Sanh, và ông Huỳnh Đình Ngươn. Bà Điệu lấy ông xã là Đốc Phủ sứ là Nguyễn Văn Hải, nên gọi là bà Phủ Hải.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn dựa Thế (1992), tr. 920
  2. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 877
  3. ^ Theo Quốc triều chánh biên toát yếu, tr. 401.
  4. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878
  5. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn dựa Thế (1992), tr. 921
  6. ^ Mark W. McLeod (1991). The Vietnamese Response to tướng French Intervention, 1862-1874. Greenwood Publishing Group. tr. 65. Wounded and facing capture, he took his own life.
  7. ^ William Appleman Williams, Lloyd C. Gardner chỉnh sửa (1989). America in Vietnam: A Documentary History. Norton. tr. 16.
  8. ^ 130 năm nhìn lại cuộc sống & sự nghiệp Trương Định: kỷ yếu hèn hội thảo chiến lược khoa học. Sở văn hóa truyền thống vấn đề Tiền Giang. 1995. tr. 11.
  9. ^ Nguyễn Khắc Viện (1978). The long resistance: 1858-1975. Nhà xuất phiên bản Ngoại ngữ. tr. 14.
  10. ^ Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, tập luyện thượng, tr. 195), trích: "Một bộ-hạ là Huỳnh-công-Tấn đã trải phản qua quýt đầu mặt hàng Pháp, rồi dẫn Liên quân cho tới vây bắt. Ông và 28 người tùy nằm trong bị phun bị tiêu diệt."
  11. ^ Theo Léopold Pallu, Histoire de L’Expédition de Cochinchine en 1861 (Lịch sử cuộc viễn chinh Nam Kỳ 1861), vì thế căn nhà xuất phiên bản Hachette in bên trên Pháp năm 1864. Bản dịch của Hoang Phong. Nhà xuất phiên bản Phương Đông, 2008, tr. 252.
  12. ^ Sơn Nam, Sài Gòn xưa - đè tượng 300 năm, Nhà xuất phiên bản. Trẻ, 2008, tr. 162.
  13. ^ Nhiều người biên soạn, Hỏi đáp lịch sử dân tộc Việt Nam, Nhà xuất phiên bản. Trẻ, 2007, tr. 88-89.
  14. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878.
  15. ^ a b Trần Anh Tài, Chút kỉ niệm xưa, báo Khoa học tập Phổ thông.
  16. ^ Nguyễn Liên Phong, Nam Kỳ phong tục nhơn vật biểu diễn ca.
  17. ^ Theo Cao Văn Sáu, Vợ Trương Định, một liệt nữ giới tư phen vươn cao vô số phận, sách Nam Sở xưa và ni, Nhà xuất phiên bản TP.HCM, 2005, tr.173 - 176.
  18. ^ Huỳnh Minh, Gò Công xưa, Nhà xuất phiên bản Thanh Niên, 2001, tr. 77.
  19. ^ “XÂY DỰNG NHÀ THỜ HỌ TRƯƠNG VIỆT NAM LÀ ĐỂ LẠI MỘT CÔNG TRÌNH TÂM LINH MUÔN ĐỜI CHO CON CHÁU MAI SAU”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 tháng bốn năm 2016. Truy cập ngày 7 mon 11 năm 2019.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, truyện "Trương Định", Nhà xuất phiên bản Văn học tập, 2004.
  • Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn dựa Thế biên soạn, Từ điển anh hùng lịch sử dân tộc Việt Nam, NXB Khoa học tập xã hội, 1992.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]